Przygodzice oraz cała Gmina skrywają wiele tajemnic, szczególnie tych o podłożu historycznym. Jednym z ciekawszym miejsc jest atrakcja turystyczna zlokalizowana przy posterunku Policji w Przygodzicach. Dzięki Józefowi Kostrzewskiemu, który w 1912 roku bardzo skrupulatnie opisał to znalezisko mamy sporo informacji na temat kultury pomorskiej.
Pierwsze odkrycie
Historia „pierwszego” odkrycia grobu sięga 1912 roku. W publikacji pt. „Grób wojownika z epoki Cesarstwa Rzymskiego z Przygodzic, w pow. Ostrowskim” Józef Kostrzewski pisał:
Na wiosnę r. b. odkryto w pobliżu Przygodzic, w pow. Ostrowskim w południowej połaci Wielkopolski, grób ciałopalny, zawierający naczynia gliniane i przedmioty żelazne (…) Zabytki te, znalezione z okazyi robót polnych na małem wzgórzu, oddalonem o pół kilometra od wsi, dostały się do rąk WP. Pankalli, obecnego dzierżawcy Przygodzic, który uratował je od zniszczenia i za pośrednictwem W. Ks. Kowalczyka ofiarował do zbiorów Towarzystwa Czytelń Ludowych w Ostrowie (…)
Należy tutaj rozwinąć i uzupełnić informację o tym, że pod hasłem "WP Pankala" kryje się dzierżawca majątku Przygodzice Bronisław Pankala, a
Piszę o „pierwszym” odkryciu jako o pierwszym udokumentowanym odkryciu. Nie mam wiedzy o żadnych poprzednich, co nie wyklucza, że wcześniej nikt nie natrafił na to znalezisko. Kostrzewskiemu udało się skatalogować to znalezisko. Wówczas w grobie odnaleziono:
- żelazny miecz jednosieczny
- żelazny umba do tarczy z brązowymi gwoźdźmi
- żelazne groty włóczni i dzirytu
- cztery noże żelazne
- dwa naczynia gliniane
- mnóstwo ułamków ceramiki
Miecz znaleziony w grobie był „zgięty czterokrotnie i przy tej okazyi złamany na trzy części”.
Już w w/w publikacji, jej autor dywaguje na temat tego czy był to pojedynczy grób, czy można było tutaj mówić o cmentarzysku. Według zeznać robotników mieli oni znaleźć i zebrać w/w przedmioty, zatem można mówić o sytuacji, w której mamy tutaj do czynienia z pojedynczym pochówkiem.
Co do reszty ceramiki oraz trzech nożyków, to pozbierał je sam ks. Kowalczyk na miejscu wykopaliska, nie wiadomo więc z pewnością, czy należą one do tegoż grobu, czy też do innych, zniszczonych przy tej samej sposobności. Według opowiadania robotników znaleziono na tem samem miejscu kilka jeszcze naczyń, zupełnie zniszczonych; z nich to zapewne pochodzą ułamki, zebrane przez ks. Kowalczyka. Ze względu jednak na to, że do końca lipca r. b. nie odkryto żadnych dalszych grobów w pobliżu, mogących świadczyć o istnieniu tam cmentarzyska większego, najprawdopodobniej wszystkie przedmioty opisane należały do jednego, odosobnionego grobu - pisze Kostrzewski.
Bez wątpienia wszystkie znalezione przedmioty pochodzą z jednego okresu historycznego. Kostrzewski opisuje to bardzo dokładnie.
Grób przygodzicki należy do licznej i dobrze zbadanej grupy archeologicznej, która w późnej fazie okresu lateńskiego (około r. 150 przed Chr.) pojawia się w północno-zachodniej części ziemi naszych, dochodzi do bujnego rozkwitu w starszej epoce cesarstwa rzymskiego, a w trze- cim i czwartym stuleciu znika powoli z widowni. Groby tej grupy są wyłącznie ciałopalne i odznaczają się bogatą zwykle zawartością broni, która w przeważnej części pogięta jest i połamana. Dość licznie spotyka- my tu jeszcze dawne groby popielnicowe znane już od drugiego okresu epoki bronzowej na ziemiach naszych. Spalone kości zmarłego, wybrane starannie z resztek stosu i zapewne obmyte, chowano wraz z ofiarowanymi zmarłemu darami oraz kilku mniejszemi naczyniami z jadłem i na- pojem (przystawkami) do osobnego, większego naczynia, „popielnicy", przykrytej misą lub płaskim kamieniem i obstawionej nieraz kamieniami. Najczęściej jednak nie znajdujemy ani śladu właściwej popielnicy: szczątki zmarłego, zmieszane z resztkami ciałopalenia, z całą pozostałością po spa- lonym stosie: resztkami węgli i popiołem, złożone są niedbale w zwykłej jamie ziemnej, nie obwarowanej nawet kamieniami. Zniszczone nieraz ogniem dary porozrzucane są w nieładzie w czarnej masie spaleniska, a i liczne przystawki wykazują również ślady silnego działania ognia. Nierzadko spotykamy także formę pośrednią pomiędzy grobem popielnicowym a j a m ą z resztkami ciałopalenia, t. zn. popielnicę z kośćmi zmarłego, otoczoną i obsypaną spalonymi szczątkami stosu. Do ostatniej kategoryi należy zapewne nasz grób przygodzicki.
Kult zmarłych
Grób skrzynkowy kultury pomorskiej z IV-III wieku p.n.e. zlokalizowany w centrum Przygodzic jest typowym przykładem pochówku charakterystycznego dla tej kultury. Groby skrzynkowe były budowane z płaskich, ustawionych pionowo kamieni, tworzących zamkniętą komorę grobową, przykrytą dużą płytą. W takich konstrukcjach znajdowano urny zawierające spopielone szczątki zmarłych.
W grobie oprócz urny z prochami często odkrywano pozostałości przedmiotów codziennego użytku, ozdób i ceramiki, które zostały spalone razem ze zmarłym, co miało znaczenie rytualne. W kulturze pomorskiej obrzęd palenia zmarłych był kluczowym elementem pochówku. Groby tego typu wskazują na rozwinięty kult zmarłych oraz na dużą różnorodność form grzebania zmarłych w tamtym okresie.
Drugie odkrycie
W 1997 roku w gminie Przygodzice prowadzono prace związane z telefonizacją wiosek. I właśnie tedy pracownicy firmy odkopali tzw. grób skrzynkowy. Grób został zbadany i w tym momencie można oglądać to, co zostało z minionej epoki świadczącej o bogatej historii miejscowości. Grób skrzynkowy jest jednocześnie oficjalną atrakcją turystyczną Gminy Przygodzice.
W jednym z „Zeszytów Przygodzickich” z 2017 dość szczegółowo opisują to autorzy publikacji. Kamienny pomnik przy drodze krajowej nr 11 zachował się między innymi dzięki staraniom nieżyjących już przygodziczan: Witolda Jurkiewicza i Zbigniewa Witka.
Podobne groby skrzynkowe znajdowane były również na innych stanowiskach związanych z kulturą pomorską, jak np. w Borach Tucholskich, gdzie odkryto grobowce z urnami zarówno dorosłych, jak i dziec.
Źródła informacji
Publikacje:
Kostrzewski, Józef Grób wojownika z epoki Cesarstwa Rzymskiego z Przygodzic, Światowit 10, 65-73, 1912
Artykuły w internecie:
Na podstawie tego powstał ten artykuł:
Komentarze
Prześlij komentarz
Zanim coś skomentujesz przeczytaj uważnie, co mamy Ci do powiedzenia:
1) Komentarze naszych czytelników są ich własną opinią, za którą administratorzy jak i moderatorzy serwisu
www.gminaprzygodzice.info
(www.gminaprzygodzice.blogspot.com) NIE ODPOWIADAJĄ!
2) Wpisując komentarz musisz mieć świadomość, że za niego odpowiadasz!
3) Wszelkie groźby słowne oraz nadużycia będą egzekwowane prawnie!
4) Używanie wulgaryzmów zabronione!
5. Jeśli zamieścisz komentarz akceptujesz regulamin komentowania, zamieszczony powyżej.