Przygodzice: Nowe życie starego majątku dworskiego i wyzwanie rewitalizacyjne

Dawne folwarki, dworki i zabudowania gospodarcze od dekad stanowią w polskim krajobrazie lokalnym nie tyle relikt przeszłości, co potencjalne przestrzenie rozwoju. Właśnie takim miejscem są podworskie tereny gospodarstwa rolniczego w Przygodzicach, które mają szansę na nowe otwarcie dzięki ambitnemu projektowi rewitalizacji przygotowanemu przez Gminę Przygodzice we współpracy z Powiatem Ostrowskim.

To nie jest zwykły remont czy modernizacja – to próba przekształcenia zapomnianej przestrzeni w miejsce otwarte, funkcjonalne i przyjazne dla mieszkańców. Pisaliśmy o tym pomyśle na blogu jako jedni z pierwszych:

https://www.gminaprzygodzice.info/2025/03/gmina-przygodzice-przejea-od-powiatu.html

Rewitalizacja z myślą o przyszłości

Projekt wpisuje się w Gminny Program Rewitalizacji, który zakłada nie tylko odnowienie infrastruktury, ale przede wszystkim społeczne i gospodarcze ożywienie miejsc wymagających szczególnej troski. Rewitalizacja zespołu dworskiego to jeden z kluczowych punktów programu, zarówno pod względem skali finansowej (ponad 50 mln zł planowanej inwestycji), jak i symboliki – miejsce przez dekady związane z historią wsi ma odzyskać znaczenie dzięki nowym funkcjom i szerokiemu udostępnieniu.

Co dokładnie się zmieni?

Choć szczegóły zagospodarowania nie zostały jeszcze publicznie rozpisane w pełnej wersji, kierunki działań są już jasno określone:

• modernizacja historycznych budynków,
• stworzenie nowych przestrzeni dla edukacji i opieki nad dziećmi,
• wzmocnienie oferty społecznej i kulturalnej,
• przywrócenie dostępu mieszkańcom do zrewitalizowanych terenów,
• wykorzystanie potencjału turystycznego miejsca.

Projekt nie ma charakteru wyłącznie konserwatorskiego – to próba połączenia przeszłości z przyszłością, gdzie rewitalizacja nie oznacza „zamrożenia” przestrzeni w historycznym kostiumie, ale dostosowanie jej do potrzeb współczesnych mieszkańców.

Społeczna kotwica zmian

Ważnym elementem całego procesu jest Komitet Rewitalizacji, który rozpoczął swoją działalność w czerwcu 2025 roku. W jego skład weszli lokalni liderzy, samorządowcy, przedstawiciele organizacji społecznych i instytucji publicznych. Ich rolą nie jest wyłącznie doradztwo – to realne uczestnictwo mieszkańców w kształtowaniu przestrzeni, które wpływają na jakość ich codziennego życia.

W składzie Komitetu znaleźli się m.in. pszczelarz, przedsiębiorczyni z sektora turystyki, radni, pracownicy opieki społecznej, a także przedstawiciel powiatu. Ich różnorodność to atut – dzięki temu program rewitalizacji nie będzie budowany zza biurka, lecz w oparciu o doświadczenia i potrzeby różnych grup społecznych. Oto skład Komitetu: 

1. Waldemar Blaźniak – leśnik, reprezentant Koła Pszczelarzy w Przygodzicach, 
2. Agnieszka Kużaj – radna i członkini Koła Gospodyń Wiejskich w Smardowie, 
3. Marcin Borecki – radny z Jankowa Przygodzkiego, wiceprzewodniczący komitetu, 
4. Lucyna Koczorowska – przewodnicząca komitetu, zastępca wójta gminy Przygodzice, 
5. Beata Pichet – prezes Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, 
6. Danuta Kowalska – właścicielka restauracji i pensjonatu Lido w Antoninie, 
7. Robert Wnuk – przewodniczący Rady Gminy Przygodzice, 
8. Agnieszka Mielcarek – kierująca Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej
9. Marcin Woliński – dyrektor Wydziału Rozwoju Powiatu w Starostwie Powiatowym w Ostrowie Wielkopolskim.

Nie tylko Przygodzice

Choć rewitalizacja zespołu dworskiego w Przygodzicach jest największym z zaplanowanych projektów, program obejmuje także inne, ważne dla tożsamości lokalnej miejsca:

• adaptację terenu po byłym ośrodku wypoczynkowym w Antoninie,
• modernizację dworu w Wysocku Małym,
• odnowienie zabytkowego spichlerza w Topoli-Osiedlu.

Tym samym gmina prowadzi przemyślaną politykę – nie skupia się wyłącznie na jednym dużym projekcie, lecz tworzy siatkę lokalnych punktów aktywności, z których każdy może stać się centrum rozwoju swojej miejscowości.

Pieniądze, które mogą zmienić krajobraz

Rewitalizacja w Przygodzicach nie doszłaby do skutku bez wsparcia zewnętrznego – wniosek o dofinansowanie w wysokości 40 mln zł jest obecnie na etapie oceny formalnej. Sukces aplikacji może otworzyć drogę do realizacji inwestycji w pełnym zakresie. Ale już samo przygotowanie projektu świadczy o tym, że gmina myśli perspektywicznie, traktując przestrzeń nie tylko jako problem do rozwiązania, ale także jako szansę.

Rewitalizacja to nie dekoracja

Ostatecznie, rewitalizacja nie powinna być rozumiana jako „upiększanie” przeszłości. To raczej odpowiedź na pytanie: jak sprawić, by miejsca z historią służyły przyszłości? Przygodzice zdają się znać odpowiedź. A jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, już za kilka lat zespół dworski stanie się nie tylko estetycznym punktem na mapie gminy, ale także centrum społecznego życia.

Realizacja projektów potrwa do 2030 roku, a efekty będą regularnie monitorowane i podsumowane w specjalnym raporcie. Jednak już dziś wiadomo jedno: rewitalizacja w Przygodzicach to nie projekt – to proces. I szansa, by dać drugie życie miejscom, które kiedyś tętniły życiem.

Konsekwentne działania

Powołanie komitetu jest naturalną konsekwencją działań samorządu w tej sprawie. 28 lutego 2025 roku Rada Gminy Przygodzice podjęła uchwałę VIII/72/2025 w sprawie wyrażenia zgody na nabycie przez Gminę Przygodzice w drodze darowizny od Powiatu Ostrowskiego nieruchomości położonej w Przygodzicach. W uzasadnieniu uchwały napisano:

Nieruchomość stanowiąca przedmiot darowizny, oznaczona numerem działki 213/30 o powierzchni 2,9312 ha, położna jest w centrum Przygodzic, sąsiaduje z Placem Powstańców Wielkopolskich, przy którym znajduje się Dom Ludowy im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, obecnie siedziba Urzędu Gminy Przygodzice, z gminnym budynkiem „Chaty Regionalnej” oraz ze Skwerem Luitré z fontanną, ławkami i nasadzeniami ozdobnymi.

Przedmiotowa nieruchomość graniczy bezpośrednio z nieruchomościami stanowiącymi własność Gminy Przygodzice, oznaczonymi numerami działek: 216 (siedziba urzędu), 213/31 (Skwer Luitré i Chata Regionalna), 219/6, 219/7, 219/3 i 213/11 (siedziba Gminnego Zakładu Usług Komunalnych wraz z placem składowym).

Lokalizacja nieruchomości oraz posadowione na niej zabudowania o funkcji użytkowej stanowią bardzo istotny atut z punktu widzenia jej zagospodarowania przez Gminę na cele publiczne. Włączenie wnioskowanej nieruchomości do gminnego zasobu w sposób kompleksowy umożliwi Gminie podjęcie zintegrowanych działań na rzecz lokalnej społeczności oraz przestrzeni publicznej, wychodząc tym samym naprzeciw zgłaszanym lokalnym potrzebom.

Teren przedmiotowej nieruchomości ujęty jest w projekcie gminnego programu rewitalizacji, który przewiduje nowe funkcje społeczno-gospodarcze dla tego obszaru.

Teren przedmiotowej nieruchomości wpisany jest do ewidencji zabytków i wchodzi w skład Zespołu Folwarcznego. Na jego obszarze znajdują się obiekty ujęte w ewidencji zabytków tj.: dawny budynek stajni folwarcznej, budynek dawnej stodoły folwarcznej, budynek dawnej obory folwarcznej (bukaciarni), budynek rządcówki oraz dawny spichlerz folwarczny. Ponadto na terenie nieruchomości znajdują się również obiekty, które nie są ujęte w ewidencji zabytków i wykorzystywane są na cele gospodarcze.

Budynki znajdujące się na terenie nieruchomości zostaną zagospodarowane na cele publiczne, w tym m.in. na dzienny dom pobytu/opieki, siedzibę organizacji pozarządowych i/lub instytucji ekonomii społecznej, a także grup nieformalnych. Zostaną utworzone pomieszczenia biurowe pod siedzibę Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Przygodzicach oraz siedzibę obsługi administracyjnej dziennego domu pobytu/opieki, a także pomieszczenia na potrzeby Urzędu Gminy w Przygodzicach.

Część budynków zostanie zaadaptowana na prowadzenie publicznej działalności kulturalnej i rekreacyjnej dla mieszkańców gminy Przygodzice. Wygospodarowane zostaną również pomieszczenia przeznaczone na prowadzenie działalności edukacyjnej oraz muzealno-wystawienniczej, a także na magazyny zarządzania kryzysowego.

Z kolei teren przestrzeni publicznej zostanie zagospodarowany na tworzenie terenów zieleni gminnej z urządzonymi ciągami pieszymi i placami. W koncepcję zagospodarowania terenu wpisuje się także utworzenie targowiska, którego Gmina Przygodzice nie posiada, a które umożliwiłoby lokalnym rolnikom i przedsiębiorcom sprzedaż swoich produktów.

Przekazanie przedmiotowej nieruchomości na rzecz Gminy Przygodzice w znaczący sposób wpłynie na jej rozwój oraz wzrost aktywności i integracji wśród mieszkańców gminy. Wyremontowanie przez Gminę obiektów w ramach realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych oraz zagospodarowanie przestrzeni publicznej zgodnie ze wskazanymi wyżej celami znacząco wpłynie na poprawę wizerunku nie tylko samej nieruchomości, ale także będzie kreowało pozytywny wizerunek całej Gminy, w szczególności ze względu na fakt, że nieruchomość położona jest w centrum największej pod względem liczby mieszkańców miejscowości na terenie Gminy Przygodzice, która stanowi jej siedzibę.

Zgodnie z art. 13 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami „nieruchomość może być, z zastrzeżeniem art. 59 ust. 1, przedmiotem darowizny na cele publiczne, a także przedmiotem darowizny dokonywanej między Skarbem Państwa a jednostką samorządu terytorialnego, a także między tymi jednostkami. W umowie darowizny określa się cel, na który nieruchomość jest darowana”.

Biorąc powyższe pod uwagę, podjęcie niniejszej uchwały należy uznać za uzasadnione.