Schön Friedrich (1880-1929) - biogram

Kolejna "Persona grata" na blogu to Friedrich Schön - wójt i sołtys Czarnegolasu. Sylwetkę samorządowca przedstawia regionalistka Danuta Jonak. 

Na cmentarzu ewangelickim w centrum wsi przy ulicy Leszczynowej w Czarnymlesie, znajduje się mogiła Friedricha Schoena=Schöna* (1880-1929), sołtysa i wójta Czarnegolasu, poch. wspólnie z żoną Johanną Schoen=Schön* (1876-1930).

Hier ruhen in Gott meine lieben Eltern

= Tu spoczywają w Bogu moi kochani rodzice

FRIEDRICH SCHOEN *12.5.1880. †14.10.1929

JOHANNA SCHOEN geb.=z d. URBAN *27.5.1876. †28.7.1930

 

Friedrich Schön urodził się 12 maja 1880 r. Ze źródeł i nekrologów można wyczytać, że miał żonę Johannę z d. Urban, rodziców, dzieci, wnuki, rodzeństwo, był też wujkiem. Miał rodzinę i znajomych w Czarnymlesie, Laskach, Kotowskiem, Görlitz i Wrocławiu. Był on oberżystą i sołtysem Czarnegolasu.

Gościnny Friedrich Schön z Czarnegolasu należał do spółki Schwarzwalder Darlehns-Kassenverein z nieograniczoną odpowiedzialnością, z której to w 1921 r. wystąpił z zarządu. Spółka ta zapisana była w rejestrze spółdzielczym z 1921 r. [w powiecie odolanowskim] pod nr 2.

Friedrich Schön wspierał Komitet Pomocy Inwalidom Polskim na Województwo Poznańskie i na jego statutowe cele złożył w 1922 r. ofiarę w wysokości 500 marek.

W wyborach do Sejmiku Powiatowego w dn. 13.12. 1925 r. został przewodniczącym biura głosowania. W Okręgu Wyborczym Nr 1 w Świecy w 1925 r. w wyborach do Sejmiku Powiatowego na liście nr 1 pod poz. 4 był Fryderyk Schön ur. 12.05.1880, oberżysta z Czarnegolasu.

W wyborach do zarządów gmin wiejskich w powiecie odolanowskim w 1926 r. na Czarnylas wybrano sołtysa Czarnegolasu Fryderyka Schöna.

W dn. 15 grudnia 1927 r. na Sejmiku Powiatowym wybrano rolnika i sołtysa z Czarnegolasu Fryderyka Schöna, jako jego członka.

W 1928 r. Fryderyk Schoen, jako 47 letni rolnik, mieszkaniec Czarnegolasu, startował w wyborach parlamentarnych do Sejmu i Senatu z listy Narodowego Państwowego Bloku Pracy w Okręgu nr 21 poz. 7.

W 1928 r. był Fryderyk zastępcą urzędnika stanu cywilnego na obwód Czarnylas.

W 1926 r. dokonano dwukrotnego włamania do oberży Fryderyka Schöna, pierwsze włamanie było w nocy z 12 na 13 lutego ze szkodą 800 zł a następna nieudana próba włamania do lokalu około października tego roku.

Fryderyk Schön był myśliwym, w listopadzie 1927 r. wydano mu stosowną roczną kartę łowiecką.

W Sprawozdaniu Wielkopolskiego Towarzystwa Kółek Rolniczych za 1927 r. widnieje nazwisko Fryderyka Schöna jako prezesa Kółka Rolniczego w Czarnymlesie w powiecie odolanowskim.

Friedrich Schön był ewangelikiem, samorządowcem, członkiem Sejmiku Powiatowego, Sołtysem i Wójtem Obwodu Czarnylas mianowanym przez wojewodę na to stanowisko w 1928 r. Friedrich należał do Towarzystwa Powstańców i Wojaków i był jego przewodniczącym.

Do sądów rozjemczych w 1928 r. w powiecie odolanowskim powołano na Czarnylas na przewodniczącego Fryderyka Schöna.

Jako wójt obwodowy Fryderyk Schön opracowywał preliminarze budżetów i przedkładał je do publicznego wglądu i tak w 1928 r. na rok 1928/29 oraz w 1929 r. na rok 1929/1930.

W sali – oberży, która należała do Friedricha Schöna odbywały się różne uroczystości. W dn. 22 stycznia 1927 r. odbył się uroczysty wieczór ku uczczenia bohaterów Powstania Styczniowego (1863 r.). W 1928 r. w 10 rocznicę Powstania Wielkopolskiego odbył się capstrzyk z udziałem miejscowych towarzystw wojskowo-wychowawczych oraz zabawa taneczna. Dnia 18 lutego 1928 r. w sali Schöna w Czarnymlesie odbyła się zabawa nauczycielstwa ogniskowego a dochód z zabawy w wysokości 150 zł przeznaczono na zakup instrumentów muzycznych. Lokal Schöna był też miejscem poboru w dn. 16 czerwca 1925 r. dla Czarnegolasu i Hetmanowa.

W l. 1924 – 1929 w oberży Schöna odbywały się licytacje i sprzedaże drzewa z leśniczówki Krzyżaki Książęcego Nadleśnictwa Hrabstwa Przygodzkiego i leśnictwa Piec Górny oraz odbywało się wydzierżawienie trawy w rowach przy szosach i drogach powiatowych.

W roku 1924, 1928, 1929, 1930 przed oberżą Schöna odbywały się przeglądy koni z Czarnegolasu i Hetmanowa. Sam Fryderyk Schön miał ogiery: Acoba, Alarma, Schilla i Ekrana, które były stadnikami rozpłodowymi a przy jego oberży była stacja kopulacyjna Czarnylas Pagenkopf, urządzona przez Państwowe Stado Ogierów w Gnieźnie i zarządzana przez niego. Stacja za swoje usługi pobierała taksy 15,60 zł za Acoba i po 10,60 zł za Alarma, Ekrana i Schilla.

Sołtys Fryderyk Schön z Czarnegolasu był w 1927 r. komendantem obwodu pożarniczego na Czarnylas i sąsiadujące miejscowości m.in. na Hetmanów.

Wojewoda Poznański w 1928 r. mianował na wójta Czarnegolasu Fryderyka Schöna z Czarnegolasu a

jego zastępcę rolnika Józefa Pinkowskiego ze Świecy.

Wojewoda Poznański, dekretem z dn. 4 sierpnia 1928 r., mianował wójta Fryderyka Schöna w

miejsce Stefanii Janickiej na z-cę urzędnika stanu cywilnego na obwód Czarnylas.

Wielkopolska Izba Rolnicza w Poznaniu informowała w 1929 r. o pokazie bydła w Czarnymlesie przed oberżą Schöna.

Naczelnik Poznańskiego Okręgu Legalizacji Narzędzi Mierniczych informował w ogłoszeniu o legalizacji wag i miar w dn. od 8 do 11 czerwca 1927 r. i w 1929 r. w lokalu Fryderyka Schöna dla Czarnegolasu.

Na sali Schöna w 1928 i 1929 r. odbywały się zebrania Inwalidów Wojennych dla osób, które odniosły rany wojenne i były chore w czasie wojny oraz zebrania dla Inwalidów Wdów i Sierot oraz Inwalidów Cywilnych

Friedrich Schön był zasłużonym obywatelem, sumiennym i gorliwym pracownikiem w służbie samorządu, prawym człowiekiem, należał do Towarzystwa Powstańców i Wojaków oraz Towarzystwa Inwalidów Wojennych w Odolanowie. Wspomagał finansowo Związek Inwalidów Wojennych i Związek Inwalidów Wdów i Sierot oraz Inwalidów Cywilnych (ZIWiSoIC).

Za zasługi na polu pracy społecznej Prezes Rady Ministrów Józef Piłsudski nadał w 1927 r. Fryderykowi Schoenowi sołtysowi w Czarnymlesie Brązowy Krzyż Zasługi. Prezydent RP Ignacy Mościcki nadał w dn. 24 kwietnia 1928 r., sołtysowi Fryderykowi Schönowi z Czarnegolasu, Brązowy Krzyż Zasługi za jego zasługi na polu pracy społecznej, odznaczenie to zostało mu wręczone w starostwie odolanowskim.

Fryderyk Schön zmarł 14 października 1929 r. po ciężkiej i długiej chorobie w Czarnymlesie w 49 roku życia, serce przestało bić przed półwieczem. Został pochowany na ewangelickim cmentarzu przy obecnej ul. Leszczynowej w Czarnymlesie. Żona Friedricha, Johanna, zmarła w 1930 r. i pochowana została obok męża.

Wojewoda Poznański pismem z dn. 28 października 1929 r. w miejsce zmarłego Fryderyka Schöna mianował Tomasza Kołaka (1898-1936) z Czarnegolasu wójtem na obwód Czarnylas powiatu odolanowskiego.

„…Ewangelik Fryderyk polskim medalem odznaczony,

Z żoną Johanną na wzgórku w centrum wsi leży.

Nikt ich nie wspomni, światełka nie zapali,

Bo wszyscy ich najbliżsi wyjechali….”

Fragment z wiersza „Qltura 21- rozmyślania (takie nocne)”

z tomiku wierszy „ Smutni panowie…: Wiersze…” / Danuta Jonak. Lewków 2020

*Niemieckie litery ü, ö, ä można w tekstach polskich pozostawiać bez zmian lub zapisywać jako ue, oe, ae. Preferuje się pisownię oryginalną.

Literatura:

• CZARNYLAS. W: Orędownik Ostrowski. 1926, nr 14, s. [2]

• CZARNYLAS. W: Orędownik Ostrowski. 1926, nr 47, s. [2]

• CZARNYLAS. W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 63, s. [3]

• CZARNYLAS. W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 49 s. [3]

• CZARNYLAS. W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 5, s. [1]

• ER. Czarnylas / er. W: Orędownik Ostrowski. 1927, nr 11, s. [1]

• KSIĄŻĘCA Izba Dominjalno-Leśna Hrabstwa Przygodzkiego. W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 13, s. [3]

• KSIĄŻĘCE Nadleśnictwo Hrabstwa Przygodzkiego. W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 45, s. [4]. W: Orędownik Ostrowski. 1928, [nr 46] z dn. 15.06., Dod. s. [1]

• KSIĄŻĘCE Nadleśnictwo Hrabstwa Przygodzkiego. W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 67, s. [3]

• KSIĄŻĘCE Nadleśnictwo Hrabstwa Przygodzkiego. W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 85, s. [3]. W:

Orędownik Ostrowski. 1928, [nr 86] z dn. 26.10., Dod. s. [2]

• KSIĄŻĘCE Nad[leśnictwo] Przygodzice. W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 103, s. [3]

• KSIĄŻĘCE Nad[leśnictwo] Przygodzice. W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 11, s. [3]. W: Orędownik

Ostrowski. 1929, nr 12, s. [4]

• KSIĄŻĘCE Nadleśnict[wo] Przygodzice. W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 23, s. [4]. W: Orędownik

Ostrowski. 1929, nr 24, s. [4]

• KSIĄŻĘCE Nadleśnict[wo] Przygodzice… W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 37, s. [3]

• KSIĄŻĘCE Nadleśnict[wo] Przygodzice. W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 70, s. [4]

• KSIĄŻĘCE Nadleśnictwo Przygodzice. W: Orędownik Ostrowski. 1930, nr 34, s. [4]

• LICYTACJA drzewa opał[owego]. W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 3, s. [4]

• LICYTACJA na drzewo opałowe. W: Orędownik Ostrowski. 1924, nr 81, s. [4]

• LICYTACJA na drzewo opał[owe]. W: Orędownik Ostrowski. 1927, nr 64, s. [3]

• LICYTACJA na drzewo opałowe i kupki. W: Orędownik Ostrowski. 1926, nr 32, s. [4]

• LICYTACJA na drzewo opałowe z leśnictwa Krzyżaki. W: Orędownik Ostrowski. 1924, nr 81, s. [4]

• LICYTACJA na drzewo użytkowe i opałowe. W: Orędownik Ostrowski. 1927, nr 15, s. [4]

• LISTA Okręgowa nr. 21 (Narodowy Państwowy Blok Pracy). W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 13, s. [1]

• MIANOWANIE wójtów. W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 56, s. [1]

• NA cele Komitetu Pomocy Inwalidom Polskim na Województwo Poznańskie złożyli ofiary… W:

Orędownik Ostrowski. 1922, nr 13, s. [2]

• NEKROLOG. W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 84, s. [4]

• NEKROLOG. W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 86, s. [4]

• NEKROLOG. W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 84, s. [4]

• NEKROLOG. W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 84, s. [4]

• ODOLANÓW (Odznaczenie). W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 34, s. [2]

• ODOLANÓW. W: Orędownik Ostrowski. 1927, nr 103, s. [2]

• OGŁOSZENIE. W: Orędownik Ostrowski. 1921, nr 24, s. [4]

• OGŁOSZENIE. W: Orędownik Ostrowski. 1921, nr 85, s. [4]

• PAN Wojewoda Poznański, dekretem z dnia 4 sierpnia... W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 70, s. [1]

• PAŃSTWOWE Stado Ogierów w Gnieźnie urządza w powiecie odolanowskim stacje kopulacyjne. W:

Orędownik Ostrowski. 1926, nr 10, s. [1]

• PAŃSTWOWE Stado Ogierów w Gnieźnie urządziło w powiecie odolanowskim stacje kopulacyjne. W:Orędownik Ostrowski. 1927, nr 15, s. [1]

• PIETRALCZYK Kazimierz. Wiadomości o Czarnymlesie i okolicy w „Orędowniku Ostrowskim” z lat 1925-1926 / zebrał Kazimierz Pietralczyk. W: Przyg. Wieści Gminne. 2012, nr 2(69), s. 17-18

• PLAN urzędowania komisji przeglądowej na powiat odolanowski dla zwierząt pociągowych. W: Orędownik Ostrowski. 1924, [nr 41] z dn. 21.05., Dod. s. [1]

• PLAN przeprowadzenia poboru w powiecie odolanowskim. W: Orędownik Ostrowski. 1925, nr 38, s. [1]

• PLAN dodatkowy przeglądu koni w powiecie odolanowskim. W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 78, s. [1]

• PLAN przeglądu koni na powiat odolanowski. W: Orędownik Ostrowski. 1928, [nr 33] z dn. 24.04., Dod. s. [1]

• PLAN przeglądu koni na powiat odolanowski. W: Orędownik Ostrowski. 1929, [nr 51] z dn. 25.06., Dod. s. [1]

• PLAN przeglądu koni w powiecie odolanowskim. W: Orędownik Ostrowski. 1930, [nr 37] z dn. 09.05., Dod. s. [1]

• PLAN urzędowania komisji przeglądowej na powiat odolanowski dla zwierząt pociągowych. W: Orędownik Ostrowski. 1924, [nr 41] z dn. 21.05., Dod. s. [1]

• PODAJĘ do publicznej wiadomości, że Wielkopolska Izba Rolnicza w Poznaniu wyznaczyła pokazy bydła w powiecie odolanowskim...dnia 3. sierpnia br. W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 58, s. [1]

• POKAZY bydła w powiecie odolanowskim. W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 60, s. [1].

• POWOŁUJĄC się na ogłoszenie Naczelnika Poznańskiego Okręgu Legalizacji Narzędzi Mierniczych... W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 10, s. [1]

• POWOŁUJĄC się na obwieszczenie o wtórnej legalizacji narzędzi mierniczych. W: Orędownik Ostrowski.1927, nr 13, s. [1]

• PRELIMINARZ budżetu Wójtostwa w Czarnymlesie. W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 75, s. [1]

• PRELIMINARZ budżetu Wójtostwa w Czarnymlesie na rok 1929/30. W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 20, s. [1]

• SERDECZNE „Bóg zapłać” [Podziękowania od Żony]. W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 85, s. [4]

• SPRAWOZDANIE Wielkopolskiego Towarzystwa Kółek Rolniczych za rok 1927. – Poznań : Wielkopolskie Towarzystwo Kółek Rolniczych. – 1928. - s. [2], 86, [1] ; 23 cm

• TEGOROCZNE wiosenne licencjonowanie stadników rozpłodowych... W: Orędownik Ostrowski. 1926, nr 22, s. [1]

• UCHWAŁA ortograficzna Nr 3 rady języka polskiego w sprawie zapisu niemieckich liter Ü, ü; Ö, ö; Ä, ä (przyjęta na XI Posiedzeniu Plenarnym dn. 20 listopada 200 1r.). [online]. [dostęp 19.01.2022]. Dostępny w Internecie: https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=75:zapis-niemieckich-liter-ue-oe-ae&catid=43&Itemid=81 .

• W listopadzie 1927 wydałem następującym osobom roczne karty łowieckie. W: Orędownik

Ostrowski. 1927, [nr 101] z dn. 20.12., Dod. s. [1]

• W sprawie mianowania wójta na obw[ód] Czarnylas. W: Orędownik Ostrowski. 1929, nr 90, s. [1]

• WL. Odolanów/ wl. W: Orędownik Ostrowski. 1927, nr 103, s. [2]

• WL. Odolanów / wl. W: Orędownik Ostrowski. 1927, nr 104, s. [2]

• WL. Czarnylas / wl. W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 16, s. [2]

• WYBORY do Sejmiku Powiatowego w niedzielę dnia 13-go grudnia 1925 r. W: Orędownik Ostrowski. 1925, nr 92, s. [4]

• WYBORY Zarządów gmin wiejskich w powiecie odolanowskim. W: Orędownik Ostrowski. 1926, [nr 94] z dn. 23.11., Dod. s. [1]

• WYDZIERŻAWIENIE trawy w rowach szós i dróg powiatowych. W: Orędownik Ostrowski. 1927, nr 32, s. [4]

• Z urzędów. W: Orędownik Ostrowski. 1927, nr 76, s. [1]

• Z urzędów. W: Orędownik Ostrowski. 1928, nr 20, s. [1]

• Z urzędów. W: Orędownik Ostrowski. 1928, [nr 66] z dn. 17.08., Dod. s. [1]

• Z urzędów. Wykaz obwodów pożarniczych w powiecie odolanowskim. W: Orędownik Ostrowski. 1927, [nr 101] z dn. 20.12., Dod. s. [1]

• Z urzędów. Wykaz obwodów pożarniczych w powiecie odolanowskim. W: Orędownik Ostrowski. 1927, [nr 101] z dn. 20.12., Dod. s. [1]

• ZARZĄDZENIE Prezesa Rady Ministrów z dn. 21 grudnia 1927 r. W: Monitor Polski. 1927 nr 295 z dn. 27.12. poz. 815, s. 2 Oprac. Danuta Jonak